19 مارس 2024 - دیابت یک اختلال متابولیکی گسترده است که بیش از 500 میلیون بزرگسال را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. شایع ترین نوع آن، دیابت نوع 2(T2D) است که با مقاومت محیطی به انسولین مشخص می شود.
این نشان می‌دهد که بافت‌های محیطی بیماران مبتلا به T2D، مانند سلول‌های ماهیچه‌ای و چربی، به خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و در نهایت منجر به مشکلاتی در تنظیم سطح قند خون می‌شوند. یکی دیگر از ویژگی های کلیدیT2D ، از دست دادن تدریجی عملکرد سلول های بتا در پانکراس است که مسئول تولید، ذخیره و ترشح انسولین هستند.
دیابت نوع 2، به طور کلی قابل کنترل است، برخی از بیماران به رژیم غذایی کاملاً کنترل شده تکیه می کنند، در حالی که برخی دیگر سطح قند خون خود را با داروهای خوراکی و در صورت نیاز با انسولین تنظیم می کنند. با این حال، مدیریت ضعیف این بیماری می تواند منجر به عواقب تهدید کننده ی زندگی شود، و از سوی دیگر، هنوز درمانی قطعی برای T2D وجود ندارد.
در مقابل این پیشینه، یک تیم تحقیقاتی به رهبری پروفسورZhiguang Su از دانشگاه سیچوان در چین، اخیراً تصمیم به انجام یک بررسی گسترده از مطالعات برای جمع‌بندی برخی از آخرین دانش های مربوط به T2D گرفتند. آنها در بررسی خود، مکانیسم‌هایی که به شکست سلول‌های بتا و استراتژی‌های درمانی بالقوه کمک می‌کنند، را برجسته کردند.این مقاله در مجله ی Chinese Medical منتشر شده است.
محققان ابتدا دانش فعلی در مورد فیزیولوژی سلول های بتا را در شرایط نرمال مرور کردند. آنها به جزئیات دقیق تولید و ترشح انسولین در این سلول ها پرداختند و عملکردهای تنظیم شده را بررسی نمودند. این مشاهده که ترشح انسولین یک فرآیند ساده نیست که صرفاً با سنجش سطح گلوکز خون تنظیم شود، قابل توجه است. این فرآیند بیشتر شبیه یک ارکستر شیمیایی پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند آدنوزین تری فسفات (ATP)، انتقال دهنده های عصبی GABA، و سیگنال دهی بین انواع مختلف سلول های پانکراس قرار دارد.
سپس مقاله به آخرین پیشرفت های علمی با هدف درک منشاء و توسعه T2D، که از نظر فنی به عنوان "پاتوژنز T2D" شناخته می شود، پرداخت. همانطور که قبلا ذکر شد، مقاومت به انسولین یکی از مشخصه های T2D است. این باعث می‌شود سلول‌های بدن نتوانند به طور طبیعی به انسولین پاسخ دهند و پاسخ کاهش گلوکز خون، را هماهنگ کنند.
جالب توجه است که شواهد موجود نشان می‌دهد که مقاومت طولانی‌مدت به انسولین منجر به شکست سلول‌های بتا می‌شود. پروفسور Su در توضیح بیشتر، گفت: "هایپرگلایسمی همراه با چاقی، به ویژه چاقی احشایی، باعث مقاومت به انسولین می شود و انسولین بیشتری برای غلبه بر ناکارآمدی انسولین مورد نیاز است. سلول های بتای پانکراس این نیاز را تشخیص می دهند و سنتز و ترشح انسولین را بطور تطبیقی از طریق توسعه ی جبرانی توده ی سلول های بتا برای بازگرداندن هموستازی گلوکز افزایش می دهند."
وی افزود: "در نهایت با افزایش زمان، تعداد سلول های بتا و همچنین عملکرد ترشحی آنها به تدریج کاهش می یابد و هموستازی گلوکز مختل می شود و در نهایت باعث دیابت می شود. شکست سلول‌های بتا پیچیده است و نتیجه ترکیبی از مکانیسم‌ها از جمله پیری، ژنتیک، استرس اکسیداتیو، التهاب و حتی تبدیل سلول‌های بتا به انواع دیگری از سلولها است".
در نهایت، این مرور استراتژی‌های درمانی متنوعی را با هدف تکثیر و بازسازی سلول‌های بتا بررسی کرد. همانطور که این بررسی نشان می دهد، یک راه حل بهینه می تواند شامل تحریک تکثیر سلول های بتای فرد از طریق سیگنال دهی شیمیایی باشد. دانشمندان موفقیت هایی را در استفاده از مولکول های تولید شده توسط اندام ها علاوه بر پانکراس و مولکول های کوچک دارویی برای القای تکثیر سلول های بتا گزارش کرده اند. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که این مطالعات بر روی موش ها انجام شده است و برای تعیین اثربخشی این روش ها در انسان، به آزمایشات کاملی نیاز است.
پروفسور Su در بخش بحث در مورد این مشاهدات، گفت: «با درک فزاینده از مکانیسم‌های درگیر در ترویج تکثیر سلول‌های بتای انسانی و توسعه ابزارهای غربالگری با توان بالا، پیش‌بینی می‌شود که مولکول‌های کوچک و داروهای بیشتری برای گسترش توده سلول‌های بتای عملکردی شناسایی خواهد شد».
یک رویکرد جایگزین برای درمان T2D از طریق پیوند پانکراس، کامل یا جزئی است. بافت‌های پیوندی در حالی که نوید درمان T2D را می‌دهند، با چالش هدف‌گیری سیستم ایمنی مواجه هستند و گیرندگان را ملزم به مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی می‌کند که می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از مشکلات جدید شود.
یکی دیگر از درمان‌های بالقوه برای T2D می‌تواند تولید سلول‌های بتا با استفاده از سلول‌های بنیادی باشد که یک گزینه ی مناسب برای سیستم ایمنی ارائه می‌کند. با این حال، برخی از چالش‌های مهم همچنان باقی می‌ماند که باید به آنها رسیدگی شود. اولاً، به نظر می‌رسد که همه سلول‌های بتا با هم برابر نیستند، و عملکرد مناسب آنها در لوزالمعده به داشتن تعادل مناسب از زیرجمعیت‌های آنها بستگی دارد. علاوه بر این، تاکنون، سلول های بتای مشتق شده از سلول های بنیادی به خوبی سلول های بتای معمولی کار نکرده اند.
در مجموع مقاله ی مروری حاضر، خلاصه‌ای جامع از پیشرفت‌های اخیر در این زمینه تحقیقاتی را ارائه می‌دهد و محققان را برای تحقیقات بیشتر ترغیب می کند. با هر شانسی، درمانی برای این اختلال رایج ممکن است در دسترس قرار گیرد.
پروفسور Su، اظهار داشت: "اگرچه بسیاری از چالش ها بی پاسخ مانده اند، اما ما معتقدیم که درمان های بازسازی کننده سلول های بتا یک درمان مناسب را برای دیابت در آینده ای نه چندان دور با شناسایی مکانیسم های مسئول توسعه سلول های بتا و انعطاف پذیری سلول های غدد درون ریز بالغ، پیشرفت های قابل توجه در پروتکل های بهبود یافته برای تولید سلول های بتا از سلول های بنیادی و مطالعات تک سلولی ارائه خواهد کرد".
منبع:
https://medicalxpress.com/news/2024-03-latest-knowledge-diabetes.html